Shree Sundara Laxmi Rajmata
Shree Sundara Laxmi Rajmata creative writing workshop - To be and to become.
Is your grown son or daughter a budding writer? Probably. You do not agree? That is only because you have not watched college students participate in a creative writing workshop. In early October, Gopikabai Sitaram Gawande college in Umerkhed, Yavatmal district, was visited by the Shree Sundara Laxmi Rajmata foundation, a literary foundation located in Sweden with members from Brazil, India, Sweden, Argentina and the USA, whose focus is on development of artistic and literary excellence in rural Vidharba region of India.
The four representatives held a workshop for 95 students aged between 16 and 23. Through various writing exercises, the participants produced captivating texts of different kinds without any prior preparation.
The students were asked to look at a drawing of a woman. Then, they were told to write whatever came into their heads. The result was a linguistic counterpart to Diwali firecrackers.
The students were only given a few minutes. You would think that is hardly enough time to produce more than a few sentences. But coherent and imaginative stories of freedom fighters, scholarly women, traditional life, devotion and love emerged on the pages. When the students read their texts to one another, they all marvelled at the variety of approach, and topic that one and the same image could give rise to.
We all wish that our children grow into adults who are able to see life from somebody else’s point of view, don’t we?
The students proceeded to do an exercise in this. After being told a true story about a family where the mother died prematurely, they were asked to imagine they were one of the characters in the story and to re-tell the story from that person’s perspective. What is it really like to be a small girl trying to help a sick mother by rising at dawn to grind the flour? What is it like to be the four-year old boy who does not know what death is? How does the agony of the husband feel when he realises the sun in his life will soon be extinguished?
The Foundation believes empathy and understanding can be strengthened through literary activities such as this. If you tell your teenager: “you need to think about others”, the instruction might very well stay in the intellectual region instead of penetrating the heart. It becomes a chore, something done mechanically. Becoming someone else through imagination and writing, however, engages all our human capacities. It has the power to transform us.
It takes courage to step out of ourselves and see the world from another human being’s perspective. This courage is what Shree Sundara Laxmi Rajmata talked about. She asked “do not loose courage”. It is this courage that brings forth our best. Foundation believes that: “literature and art is the highest form of courage”.
श्री सुंदरा लक्ष्मी राजमाता फाऊंडेशनची सृजनशील लेखन शक्ति वर कार्यशाळा - बनणे आणि होणे.
तुमचा तरुण मुलगा किंवा मुलगी एक नवोदित लेखक आहे का? कदाचित. आपण सहमत नाही? ते फक्त कारण, आपण महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांनी, ’निर्मितीक्षम / सृजनशील लेखन’ कार्यशाळेत भाग घेतलेला पाहिले नाहीत. ऑक्टोबरच्या सुरुवातीस, यवतमाळ जिल्ह्यातील उमेरखेड येथील गोपिका सीताराम गवांडे महाविद्यालयाला, श्री सुंदरा लक्ष्मी राजमाता फाउंडेशन यांनी भेट दिली. श्री सुंदरा लक्ष्मी राजमाता फाउंडेशन, स्वीडन चे एक साहित्यिक प्रतिष्ठान असून तिचे सदस्य ब्राझील, भारत, स्वीडन, अर्जेंटिना आणि अमेरिका इत्यादि देशातील आहेत पण विदर्भाची कलात्मक व साहित्तिक प्रगति तिच्या हृदयात आहे.
श्री सुंदरा लक्ष्मी राजमाता फाउंडेशनच्या चार प्रतिनिधींनी १६ ते २३ वयोगटातील विद्यार्थ्यांसाठी एक कार्यशाळा घेतली. विविध लेखन व्यायामाद्वारे सहभागींनी कोणतीही पूर्वतयारी न करता वेगवेगळ्या प्रकारचे मोहक मजकूर/लेखन तयार केले.
विद्यार्थ्यांना प्रथम एका अज्ञात महिलेचे रेखाचित्र पाहण्यास सांगितले. मग, त्यांच्या डोक्यात जे काही येईल ते लिहायला सांगितले गेले. त्याचा परिणाम, त्यांनी लिहिलेले साहित्त हे दिवाळीच्या फटक्याचे प्रतिरूप होते, कल्पनेला आमंत्रित करणारे.
विद्यार्थ्यांना फक्त काही मिनिटे दिली गेली होती. आपणास वाटत असेल की हा वेळ फक्त काही वाक्यांपेक्षा जास्त उत्पादन करण्यास पुरेसा वेळ नाही आहे. परंतु त्यांच्या कागदावर उदगत झाल्या – एका स्वातंत्र्यसैनिकेची, एका क्रांतिकारक महिलेची, एका विद्वान महिलेची, एका पारंपारिक जीवन जगणार्‍या स्वोजळ भारतीय महिलेची, एका भक्ती आणि प्रेमाने ओतप्रोत भरलेल्या महिलेची, एका समाजसेवीकेची, अस्या अनेक सुसंगत आणि काल्पनिक कथा!. जेव्हा विद्यार्थ्यांनी त्यांचे लेखन एकमेकांना वाचुन दाखवले तेव्हा ते लिखाणाच्या विभिन्नते वर - अनेक आगम, व निरनिराळ्या प्रकारे विषय हाताळण्याच्या पद्धती ह्यावर आश्चर्यचकित झाले - एकच प्रतिमा पण कथा अनेक!.
आपल्या सर्वांची अशी इच्छा असते की आपली मुले, मुली प्रौढ झाल्यावर दुसर्‍या व्यक्तीच्या दृष्टिकोनातून जीवन पाहण्यास सक्षम होतील असि, नाही का?
ह्यात विद्यारर्थी अजून एक व्यायाम करण्यास पुढे सरसावले. ज्या कुटुंबात आईचा अकाली मृत्यू झाला अशा कुटुंबाबद्दल खरी कथा सांगितल्यानंतर, त्यांना कथेतील पात्रांपैकी ते एक पात्र असल्याची कल्पना करण्यास संगितले आणि त्या कल्पक पात्राच्या दृष्टीकोनातून ती कथा पुन्हा सांगण्यास सांगितले. तांबड फुटायच्या अगोदरच उठून आजारी आई, गोपिकाबाईला पीठ दळण्यासाठी मदत करणारी लहान बालिका, सुंदरा, तुम्ही आहात असि कल्पना करा. ही प्रयत्न करणारी लहान मुलगी बनल्यावर आपणास कसे वाटते? मृत्यू म्हणजे काय हे माहित नसलेल्या चार वर्षाचे मुल, राम, हे आपण जर बनला तर आपणास कसे वाटते? आपल्या आयुष्यातील सूर्य लवकरच मावळेल ह्याची जाणीव असलेला पती, सीताराम व त्याची होणारी यातना, हे पात्र आपण बनल्यास आपणास कसे वाटेल?
यासारख्या साहित्यिक उपक्रमांद्वारे तदनुभूती, सहानुभूती आणि उमज अधिक मजबूत केली जाऊ शकते असे फाउंडेशनचे मत आहे. जर तुम्ही तुमच्या किशोरवयीन मुली/मुलाला असे सांगितले: “तुम्हाला दुसर्‍यांचा विचार करण्याची गरज आहे”, तर हे अंतःकरणात प्रवेश करण्याऐवजी ती सूचना बौद्धिक क्षेत्रातच राहू शकते. मग हे कामकाज होते, व यांत्रिक्तेणे केले जाते. कल्पनाशक्ती आणि लेखनातून आपण जेव्हा दुसरि व्यक्ति बनण्याच्या प्रयत्न करतो, तेव्हा आपण आपल्या सर्व मानवी क्षमतांना व्यस्त करतो. आणि त्यातच आपली परिवर्तन करण्याची शक्ती दडलेली आहे.
स्वतःपासून दूर जावून, स्वतःच्या बाहेर जाण्यासाठी आणि दुसर्‍या व्यक्तीच्या दृष्टीकोनातून हे जग पाहण्यासाठी, अनुभवण्यासाठी हिम्मतीची, धैर्याची आवश्यकता आहे. श्री सुंदर लक्ष्मी राजमाता हे धैर्य, ही हिम्मत बद्दल बोलतात. त्या आवर्जून सांगतात “हिम्मत सोडू नको”. हेच धैर्य, हीच हिम्मत आपल्यातिल सर्वोत्तम गुणांना प्रज्वलित करते. श्री सुंदर लक्ष्मी राजमाता फाऊंडेशन च असा विश्वास आहे की: “कला आणि साहित्य हे हिम्मतीचे, धैर्याचे उच्चतम रूप आहे”.
Art and Reflection
कला आणि प्रतिबिंब
प्रत्येक मूल - एक कलाकार! - श्री सुंदरा लक्ष्मी राजमाता फाऊंडेशन स्वीडन ची कार्यशाळा ‘कला आणि प्रतिबिंब’
उदासी कशी दिसते? आणी आनंद? भीती कसी दिसते आणी सुखं ? हे असे प्रश्न आहेत जे एखाद्या साधूला कोडे घालू शकतात परंतु जेव्हा काही आठवड्यांपूर्वी जवळपास / सुमारे दोनशे पन्नास शाळकरी मुलांना हे विचारले असता त्यांना ह्या भावना कश्या चित्रात प्रगट कराव्यात हे तंतोतंत माहित होते.
श्री सुंदरा लक्ष्मी राजमाता फाऊंडेशनच्या (www.shreeSundaraLaxmiRajmata.org) प्रतिनिधींनी ‘कला आणि प्रतिबिंब’ या थीमवर कार्यशाळा घेण्यासाठी यवतमाळ जिल्यातील मुकीन्द्पूर, अंबोडा, साकुर, कवठा, व कोसदनी अस्या अनेक प्राथमिक शाळांना भेट दिली. श्री सुंदरा लक्ष्मी राजमाता फाउंडेशन, स्वीडन चे एक साहित्यिक प्रतिष्ठान असून तिचे सदस्य ब्राझील, भारत, स्वीडन, अर्जेंटिना आणि अमेरिका इत्यादि देशातील आहेत पण विदर्भाची कलात्मक व साहित्तिक प्रगति फाऊंडेशनच्या हृदयात आहे.
मुलांना प्रथम ’आनंद’ किंवा ’भीती’ यासारख्या विविध भावना काढण्यास सांगण्यात आले. मग त्या नंतर, आपण आपल्या आईबद्दल जेव्हा विचार करतो तेव्हा आपल्या मनात एक भावना येते. ही भावना आपल्या सर्वांना माहिती असते, परंतु ती भावना व्यक्त करण्यास आपल्याजवळ काहीच शब्द नसातत ह्या असया भावनेला त्यांना अनुभव करण्यास सांगण्यात आले. प्रिय वाचकांनो, तुम्हाला आला का हा अनुभव ह्या भावनेचा आता ? असल्यास, आपण आपल्या आईचे चित्रा काढू शकता का? कारण लहान मुला मुलांनी हेच केले आणि त्याचा परिणाम फार मोहक होता! मुला मुलींच्या हातात आईची छायाचित्रे उमटली - शेतात काम करीत असलेली आई, शिवणकाम करीत असलेली आई, स्वयंपाक करतनाची आई, पाणी भरतांनाची आई, आजीच्या केसांची वेणी घालणारी आई, झोके घेणारी आई.
मौलिकता, नवनिर्मिती, आनंद आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे प्रेम हे मुलांनी काढलेल्या छायाचित्रातून, त्यांच्या जीवनातील सर्वात पवित्र आणि महत्त्वाच्या व्यक्तीच्या छायाचित्रातून, प्रतिमांमधून एकदम सूर्यासारखे चमकले.
श्री सुंदरा लक्ष्मी राजमाता फाउंडेशन ही लहान मुला मुलींच्या अंतर्गत असलेल्या प्रतिबिंबिन आणि बोधक / अर्थपूर्ण शक्तींवर विश्वास ठेवते. ह्या घेतलेल्या कार्यशाळांचा परिणाम स्पष्ट होता - फक्त थोड्या मार्गदर्शनाने प्रत्येक मुलामुलीमधील आंतरिक कलाकार व ऋषि जीवित झाला.
आपल्या स्वतःच्या भावना जाणवण्यास आणि चित्रित करण्यास आणि स्वतःपासून दूर जावून, स्वतःच्या बाहेर पडून इतरांच्या भावनांचा अनुभव घेण्यास हिम्मत, धैर्य लागते. श्री सुंदरा लक्ष्मी राजमाता ह्या धैर्या, ही हिम्मती बद्दल बोलतात. त्या आवर्जून सांगतात “हिम्मत सोडू नको”. हेच धैर्य, हीच हिम्मत आपल्यातिल सर्वोत्तम गुणांना प्रज्वलित करते. श्री सुंदरा लक्ष्मी राजमाता फाऊंडेशन चा असा विश्वास आहे की: “कला आणि साहित्य हे हिम्मतीचे, धैर्याचे उच्चतम रूप आहे”.
Shree Sundara Laxmi Rajmata creative drawings workshop - Every Child is an artist.
How does sadness look? Or happiness? These are questions that could puzzle a sage, but around two hundred and fifty schoolchildren knew precisely how to capture these emotions when asked a few weeks ago in early October. A number of primary schools in Yavatmal district in Vidarbha, India were visited, to conduct workshops on the theme of ‘Art and Reflection. The workshop was conducted by the representatives of the ShreeSundaraLaxmiRajmata Foundation (www.shreeSundaraLaxmiRajmata.org), a literary foundation located in Sweden whose focus is on the development of artistic and literary excellence in rural Vidharba region of India.
The children were first asked to draw various emotions like happiness or fear. Then, they were asked to feel that feeling we all know, but have no exact word for, the feeling we have when we think about our mother. Do you, dear reader, feel it right now? If so, could you draw your mother? Because that is what the children did, and the results were enchanting! Pictures of mothers working in the fields, sewing, cooking, fetching water, braiding grandmother's hair emerged under the hands of the children. Originality, joy, and, above all, love, shone like suns from these images of the most sacred and important person in a child's life.
The Foundation believes in the reflective and expressive powers in the child. The workshops showed clearly that just a little prompting brings out both the artist and the sage, in every child.
It takes courage to feel and depict our own emotions and to step out of ourselves and feel the emotions of others. This courage is what Shree Sundara Laxmi Rajmata talked about. She asked “to have a courage”. It is this courage that brings forth our best. The foundation believes that: “literature and art is the highest form of courage”.
Copyright @ All Rights Reserved